Ένας μύθος αναφερόμενος στην «τύχη» μιας πέτρας, λέει για κάποιος τύπους ανθρώπων που τη συνάντησαν στο δρόμο τους. Ένας από αυτούς λοιπόν ήταν αφηρημένος και σκόνταψε πάνω της, ένας άλλος βίαιος τη χρησιμοποίησε επιθετικά, ένας οικοδόμος για να χτίσει, ένας αγρότης κουρασμένος για να καθίσει και ένα παιδί για παιχνίδι, κάποιος άλλος που τον έλεγαν Δαβίδ με την πέτρα σκότωσε τον Γολιάθ και ένας άλλος, ο Φειδίας με την πέτρα έφτιαξε υπέροχα αγάλματα. Στην κάθε περίπτωση – καταλήγει ο μύθος – τη διαφορά δεν την έκανε η πέτρα, αλλά ο άνθρωπος.
Σκεφτείτε εσάς ως έναν από τους παραπάνω τύπους ανθρώπων και τη σταδιοδρομία σας ως την πέτρα. Ποιος θα προτιμούσατε να είστε; Ο αφηρημένος (επιφανειακά, απρογραμμάτιστα, βιαστικά κινούμενος στον επαγγελματικό του δρόμο, σκοντάφτει πέφτει και μένει ή σηκώνεται περισσότερο ή λιγότερο αποθαρρημένος). Ο βίαιος (τιμωρός του εαυτού του, καθώς αδυνατεί να ακολουθήσει τα «Θέλω» και τα «Μπορώ» του και δεν εισπράττει ικανοποίηση από την εργασία του). Ο οικοδόμος (χτίζει ένα οικοδόμημα: όμορφο και κατάλληλο για τον ίδιο; Ή για τους άλλους;) Το παιδί (η εργασία ως έκφραση και χαρά, αλλά και χωρίς απαραίτητα σχεδιασμό και στόχο). Ο Δαβίδ (με την εργασία νικάει τους φόβους του και χτίζει υψηλή αυτοεκτίμηση). Ο Φειδίας (ο δημιουργός, ο εμπνευστής, που καινοτομεί και βάσει ενός αρχικού σχεδίου φιλοτεχνεί).
Επιλέγοντας την τελευταία περίπτωση του καλλιτέχνη, προσεγγίζουμε περισσότερο τη σημερινή εργασιακή πραγματικότητα. Δικαίως όμως θα αναρωτιέστε: Πώς σχετίζεται η σημερινή εποχή της αβεβαιότητας, της περιπλοκότητας, της ρευστότητας και των απρόοπτων αλλαγών με τον καλλιτέχνη και την τέχνη; Την απάντηση, αλλά και λύση τη δίνει ένα νέο πρότυπο θεώρησης της διαμόρφωσης της σταδιοδρομίας: το CareerCraft, η «τέχνη της σταδιοδρομίας». Η αβεβαιότητα, η ρευστότητα εδώ αντί να αντιμετωπίζονται ως εμπόδια, αξιοποιούνται ως σύμμαχοι ώστε τα άτομα να προσεγγίζουν ενεργητικά, ευέλικτα και δημιουργικά, τα θέματα της εργασίας, σφυρηλατώντας – φιλοτεχνώντας τη σταδιοδρομία τους (Watts, 1996). Το νόημα αυτής της άποψης δίνεται σύντομα μέσα από τη δήλωση του Watts (1996) «Οι σταδιοδρομίες σήμερα σφυρηλατούνται, δεν προλέγονται». Χρήσιμα «εργαλεία» η καλλιτεχνία, η εφευρετικότητα, η δημιουργικότητα, η φαντασία, η πρακτικότητα (Poehnell & Amundson 2002). Αυτό σημαίνει ότι προσεγγίζοντας τη σταδιοδρομία τους ως τέχνη οι άνθρωποι μπορούν να δημιουργούν, να αναγνωρίζουν, να αλλάζουν και να μετατρέπουν τυχαία ή απροσχεδίαστα γεγονότα, αλλά και εμπόδια σε ευκαιρίες για μάθηση και για επαγγελματική εξέλιξη. Δεν ψάχνουν απλά, αλλά «κατασκευάζουν» νέες ευκαιρίες και είναι πιο εφευρετικοί στον εντοπισμό λύσεων. Άλλωστε οι άνθρωποι θα πρέπει πλέον να είναι ικανοί όχι μόνο να αντιμετωπίσουν την αλλαγή, αλλά και να συμβάλλουν στην αλλαγή.
Ταυτόχρονα, η δημιουργική-καλλιτεχνική αυτή προσέγγιση δραστηριοποιεί, ενδυναμώνει και συγχρόνως δημιουργεί θετική αυτοεικόνα και προσωπική ικανοποίηση για την επαγγελματική και προσωπική τους ανάπτυξη. Έτσι, καθώς οι άνθρωποι συμμετέχουν ενεργά στο χτίσιμο της σταδιοδρομίας τους, μπορούν να νιώσουν τον ενθουσιασμό που τους δίνει η επίλυση των προβλημάτων και η ανακάλυψη νέων ευκαιριών. Όλη η δυσκολία της διαδικασίας εξαλείφεται από τη χαρά για την εύρεση ενός επαγγέλματος γεμάτο νόημα.
Απατώντας στον αντίλογο και κλείνοντας, βεβαίως δεν μπορούμε να είμαστε όλοι καλλιτέχνες, μπορούμε όμως ενεργά να συμμετέχουμε στη ζωή και τη σταδιοδρομία μας και να αποκομίζουμε τα οφέλη. Σύμφωνα και με τον Csikszentmihalyi (1997), «είναι σαφές ότι λίγοι άνθρωποι μπορούν να ξεκινήσουν νέα επαγγέλματα. Οι περισσότεροι από εμάς θα ακολουθήσουμε κάποια συμβατική σταδιοδρομία. Αλλά ακόμα και η πιο συνηθισμένη δουλειά μπορεί να επωφεληθεί από την ενέργεια που διοχετεύουν τα δημιουργικά άτομα σε αυτό που κάνουν».
Κάνοντας λοιπόν την εργασία μας προσωπική μας υπόθεση, βάζουμε ψυχή και νου και φιλοτεχνούμε το δικό μας μοναδικό έργο τέχνης, τη δική μας σταδιοδρομία!
